Με αφορμή την κυκλοφορία των βιβλίων τους από τις εκδόσεις Βακχικόν, συνομιλήσαμε με τους συγγραφείς Τάσο Πετρίτση («Οδός απωλείας 10», διηγήματα) και Βασίλη Τσιρώνη («Η αναγέννηση μιας γυναίκας», μυθιστόρημα).

Τι είναι εκείνο που σας ωθεί να γράφετε;

Τάσος Πετρίτσης: Ο λόγος είναι ένας άμεσος δίαυλος επικοινωνίας με την ανθρώπινη φαντασία. Συνυπάρχουν μέσα του όλες οι διαφορετικές φύσεις των τεχνών: η εικαστική μαγεία του σινεμά, η παραστατικότητα του θεάτρου, η αλληγορική δύναμη της ζωγραφικής, η ρυθμική συνέπεια της μελωδίας και φυσικά η εσωτερική παρόρμηση της ποίησης. Η γραφή συμβαίνει τόσο απλά και δεν απαιτεί καμία εξωτερική δέσμευση: εσύ και η φαντασία σου, τέλος. Και πόσο τίμιο, εκτός των άλλων, αφού κάθε προσπάθεια να κρυφτείς (ή να υποκριθείς χωρίς ειλικρίνεια) είναι καταδικασμένη στην έκθεση. Αυτή η ελευθερία, η αμεσότητά και η αλήθεια της γραφής την κάνουν κάτι αναγκαίο στη ζωή μου.

Βασίλης Τσιρώνης: Το χάσμα ανάμεσα στην πραγματικότητα που βιώνω και τις προσδοκίες και τα όνειρά μου. Η διάθεσή μου να χαρτογραφήσω έναν άλλο κόσμο·  να ενώσω τα υφάδια του χαοτικού εαυτού μου.

Βασίλης Τσιρώνης

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για εσάς είναι να καταφέρετε να εκφράσετε τη σκέψη σας πάνω στο χαρτί;

Τ.Π.: Από τη στιγμή που αρχίζουν τα δύσκολα, πιστεύω ότι κάποιος αρχίζει επί της ουσίας να δουλεύει. Αυτό που ξεχωρίζει την τέχνη της γραφής από την απλή εκτόνωση ή την καταγραφή σκέψεων, μας το δίνει η ίδια η ρίζα της λέξης «τέχνη»: η έννοια της τεχνικής, της καλλιέργειας ενός προσωπικού τρόπου, μιας αισθητικής αντίληψης. Ο χείμαρρος της φαντασίας χρειάζεται φράγματα για να δώσει ουσιαστικό αποτέλεσμα. Όσο μαθαίνεις να βάζεις φράγματα, τόσο περισσότερο θα πλησιάζεις στο σημείο όπου η συγκίνηση θα μπορεί πια να ξεσπάσει σωστά και ειλικρινά, ώστε να συγκινήσει πραγματικά και τους άλλους.  

Β.Τ.: Η γραφή είναι μια απαιτητική τέχνη, πόσω μάλλον όταν επιχειρείς να μεταφέρεις στο χαρτί ένα ολόκληρο σύμπαν που έχει την τάση να σου διαφεύγει ή και να σε προδίδει.  Η Δεξιοτεχνία, ο κόπος και ή ακρίβεια των μέσων που διαθέτεις είναι απαραίτητα εργαλεία για να προσεγγίσεις και να φέρεις στο φως ό,τι αγαπάει να παραμένει στο σκοτάδι.

Τάσος Πετρίτσης

Ποιες είναι οι επιρροές σας;

Τ.Π.: Υπάρχουν συγγραφείς, δημιουργοί, πνευματικοί «σύντροφοι» που λατρεύω, για λόγους συχνά πολύ διαφορετικούς (εξού και η σχετική love list στο βιογραφικό μου). Λογοτεχνικά, τρέφω ιδιαίτερη λατρεία για τον Ε.Χ. Γονατά, τον Μπόρχες, την πρόσφατη ανακάλυψή μου τον Μπρυκνέρ, μαζί με τόσους και τόσες ακόμα. Με συγκινεί, όμως, και η γραφή σε εκφάνσεις της διαφορετικές από αυτήν της καθαρής λογοτεχνίας, πιο καθημερινές, από αυτές που επιπόλαια κάποιοι θα βάφτιζαν ίσως «ευτελείς», όπως το παλιό (δυστυχώς σχεδόν ανύπαρκτο σήμερα) χρονογράφημα. Η καλή γραφή, όμως, είναι σχεδόν αυταπόδεικτη. Ένα σπουδαίο κείμενο, μια εμπνευσμένη πένα και ένα σημαντικό νόημα δεν χρειάζονται τίποτα πέρα από τον εαυτό τους.

Β.Τ.: Θεωρώ πως οι επιρροές μας είναι εν πολλοίς υποσυνείδητες. Φαντάζομαι υλικό των βιβλίων μου αποτελεί ό,τι έχω διαβάσει, δει και ζήσει. Δε θα τολμήσω να αναφέρω τους αγαπημένους μου συγγραφείς γιατί δε ξέρω αν όντως εκείνοι με επηρέασαν στο ελάχιστο. Μακάρι.

Ποια θεματολογία κρατεί τον κυρίαρχο ρόλο στα έργα σας;

Τ.Π.: Αν και πιστεύω πως όλα στην πραγματικότητα συγκοινωνούν, θα αναφέρω τις υπαρξιακές αγωνίες, τη σχέση του ανθρώπου με το παρελθόν και πολύ συχνά την καταπίεση του ατόμου από κάθε επίδοξο κοινωνικό μπαμπούλα.

Β.Τ.: Νομίζω πως με απασχολούν ιδιαίτερα θέματα όπως το κακό στη λογοτεχνία και στη ζωή, η ανθρώπινη φύση και το αχαρτογράφητο σκότος της, η πολυμορφία της σεξουαλικότητας καθώς και οι αυταπάτες που όλοι μας τρέφουμε για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε.

Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας.

Τ.Π.: Είναι μια συλλογή δώδεκα διηγημάτων που έχει τον τίτλο «Οδός Απωλείας 10». Ο μόνος (ελάχιστος) συνδετικός κρίκος των ιστοριών είναι πως όλες τους πατούν με το ένα πόδι στο πραγματικό και με το άλλο – ακόμη και έμμεσα – σε μία μαγεία. Τα πρόσωπα έρχονται αντιμέτωπα με έννοιες όπως το ανεκπλήρωτο της επιθυμίας, ο πόνος της μνήμης, το ανομολόγητο τραύμα, τα δεσμά του παρελθόντος, οι κοινωνικές συμβάσεις. Στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο γίνεται λόγος για την «οδό που φέρνει στην απώλεια». Η φράση έχει επιβιώσει στους αιώνες και χρησιμοποιείται για να δηλώσει κυρίως έναν ηθικό αποπροσανατολισμό. Στον τίτλο του βιβλίου μου, η φράση στάθηκε ένα σύμβολο για κάθε ανθρώπινο αδιέξοδο.

Β.Τ.: Ο τίτλος του μυθιστορήματός μου μπορεί να ερμηνευτεί πολλαπλώς. Η πρωταγωνίστρια μου βιώνοντας μια πραγματικότητα που δεν την αντέχει, μπλοκαρισμένη σε μια καθημερινότητα που την αρρωσταίνει, επιστρέφει στο τραυματικό παρελθόν της για να αναμετρηθεί μαζί του και να σωθεί ή να χαθεί. Η αναγέννησή της μπορεί να σημαίνει κάθαρση, συντριβή ή τη δημιουργία μιας νέας αυταπάτης.

Συγγραφέας γεννιέσαι ή γίνεσαι;

Τ.Π.: Γίνεσαι. Τέλος.
Β.Τ.: Φαντάζομαι πως αν δεν υπάρχει μια μικρή κλίση, τα πράγματα δεν είναι ρόδινα. Τα υπόλοιπα είναι σκληρή δουλειά.

Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι στον τομέα της λογοτεχνίας τι θα ήταν αυτό;

Τ.Π.: Θα πολλαπλασίαζα την οξύτητα της κοινωνικής της παρέμβασης. Η ομορφιά πρέπει να γίνει είδος πρώτης ανάγκης, είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσουμε κοινωνικά. Η τέχνη δεν είναι διακοσμητική, δεν έχει τη χρησιμότητα του μπιμπελό. Αφυπνίζει τις ευαισθησίες που η αλλοτριωμένη κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα που ζούμε συνθλίβει.
Β.Τ.: Αν και δεν μου αρέσει να επεμβαίνω αυτοβούλως και να αλλάζω την πορεία μιας διαδικασίας θα μπω στο πειρασμό να πω πως προτιμώ να γράφονται κακά μυθιστορήματα που έχουν ενδιαφέρον παρά αδιάφορα και καλά – και μένω εκεί.

Έχετε επόμενα συγγραφικά σχέδια;

Τ.Π.: Πολλά! Ορισμένα πιο μακροπρόθεσμα, άλλα παρορμήσεις στιγμών.
Β.Τ.: Όλο και κάτι υπάρχει. Θα δείξει.