«Η Πολιτική Προστασία δεν αποτελεί ελεγκτικό μηχανισμό αλλά συντονιστικό όργανο. Δεν μπορεί να ζητήσει ευθύνες γιατί ο ένας ή ο άλλος φορέας δεν έκανε καλά τη δουλειά του. Συνεπώς για το τί έκανε ή δεν έκανε η Αστυνομία ή η Περιφέρεια Αττικής μπορείτε να απευθυνθείτε σε εκείνους». Αυτή την απάντηση έδωσε στο tvxs.gr το γραφείο Τύπου του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας, όταν τους ρωτήσαμε εάν υπήρχε εκπρόσωπος της ΕΛ.ΑΣ στα κέντρα επιχειρήσεων της Αττικής οδού ή της Περιφέρειας Αττικής.

Θέσαμε αυτή την ερώτηση διότι νωρίτερα ο πρώην γ.γ. Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Ταφύλλης είχε πει στο tvxs.gr ότι σε συμβάντα σαν την χιονόπτωση της Δευτέρας η Πολιτική Προστασία οφείλει να συντονίζει όλους τους φορείς, με στελέχη της Αστυνομίας να αποτελούν τους διαύλους επικοινωνίας της στα κέντρα ελέγχου αυτοκινητοδρόμων και μεγάλων οδικών αρτηριών.

Από την Αστυνομία μας παρέπεμψαν στις απαγορεύσεις κυκλοφορίας που είναι αναρτημένες στον ιστότοπο της ΕΛ.ΑΣ, όπου και φαίνεται ότι απαγόρευση κυκλοφορίας βαρέων οχημάτων στην Αττική οδό δε διατάχθηκε νωρίτερα από τις 5 παρά 10 το απόγευμα. Σε ανακοίνωσή της η Περιφέρεια Αττικής αποδίδει το κλείσιμο κεντρικών οδικών αξόνων στην μεγάλη ένταση της χιονόπτωσης και στο γεγονός ότι μεγάλος αριθμός οχημάτων βγήκε στους δρόμους ταυτόχρονα μετά τις 12 το μεσημέρι.

Τί είχε υποσχεθεί ο Χρ. Στυλιανίδης και τί τελικά έγινε

Μία ημέρα πριν την σφοδρή αλλά από μέρες αναμενόμενη κακοκαιρία της Δευτέρας, μετά το τέλος της δεύτερης σύσκεψης με όλους τους αρμόδιους φορείς, ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας είχε δηλώσει συγκεκριμένα για τους αυτοκινητόδρομους: «Θα γίνει μεγάλη προσπάθεια ώστε να παραμείνουν ανοιχτοί, ώστε να συνεχίσει η χώρα να λειτουργεί, ώστε να συνεχίσει απρόσκοπτα η οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα. Από τη σύσκεψη, φάνηκε ότι η στενή συνεργασία των εταιρειών διαχείρισης των αυτοκινητόδρομων και της Τροχαίας, θα μας βοηθήσει ώστε να μην κλείσει ούτε λεπτό ένας εθνικός δρόμος, ένας αυτοκινητόδρομος. Εάν παρ’ ελπίδα αυτό συμβεί, οι πολίτες θα έχουν άμεση ενημέρωση για περιορισμό της κίνησης κι εδώ αναφέρομαι κυρίως στα βαρέα οχήματα. Στην περίπτωση των βαρέων οχημάτων, επαναλαμβάνω, Τροχαία και εταιρείες διαχείρισης εγγυώνται ότι μπορούν να διαχειριστούν το φαινόμενο και να μείνουν ανοιχτοί οι δρόμοι».

Αυτό που τελικά έγινε είναι νταλίκες δίπλωσαν στην Αττική οδό, με αποτέλεσμα εκατοντάδες οχήματα να εγκλωβιστούν και χιλιάδες πολίτες να περάσουν πάρα πολλές ώρες στα οχήματά τους χωρίς προμήθειες και με όση ζέστη μπορούσε να εξασφαλίσει η βενζίνη που είχαν στα ρεζερβουάρ τους. Επίσης μπλόκαραν κεντρικές οδικές αρτηρίες της πρωτεύουσας, την ευθύνη των οποίων έχει η Περιφέρεια Αττικής.

Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι ενώ ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας μίλησε την Κυριακή δεσμευόμενος εκ μέρους όλων των εμπλεκόμενων φορέων του Δημοσίου, το υπουργείο του μέσω του tvxs.gr δηλώνει αναρμόδιο να τοποθετηθεί σχετικά με το αν οι φορείς αυτοί έκαναν σωστά τη δουλειά τους.

Συνέχεια στην κόντρα Πολιτικής Προστασίας Αττικής Οδού

Μιλώντας στο tvxs.gr, εκπρόσωπος του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας τόνισε ότι ενώ στην Εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας εκδόθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας βαρέων οχημάτων από νωρίς το πρωί, οι υπεύθυνοι της Αττικής οδού δεν έπραξαν παρομοίως, αν και έχουν όλα τα τεχνικά μέσα παρακολούθησης.

Ωστόσο διαβάζουμε στο capital.gr ότι πηγές προσκείμενες στην Αττική οδό «επιρρίπτουν ευθύνες στην Πολιτική Προστασία που δεν απαγόρευσε την είσοδο των βαρέων οχημάτων στην Αττική Οδό. Όπως λένε χαρακτηριστικά νταλίκες και βαρέα οχήματα, που υπολογίζονται σε περίπου 5.000, εισήλθαν στην Αττική Οδό, αφού τους είχε απαγορευτεί νωρίτερα η κυκλοφορία στην Εθνική Οδό».

Πολίτες, Νέα Οδό και Τροχαία «δείχνει» η Περιφέρεια

Εκτός βέβαια από την Αττική οδό, για πολλές ώρες οδηγοί εγκλωβίστηκαν και σε κεντρικούς οδικούς άξονες όπως η Μεσογείων και η Κατεχάκη, την ευθύνη για τους οποίους έχει η Περιφέρεια Αττικής. Από το γραφείο του κου. Πατούλη αποδίδουν τα προβλήματα στους εξής παράγοντες:

• Η μεγάλη ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, που εκδηλώθηκαν νωρίτερα από ότι αναμενόταν, σύμφωνα με τις αρχικές προβλέψεις της ΕΜΥ.
• Το γεγονός ότι χιλιάδες οχήματα αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν ταυτόχρονα τους κεντρικούς δρόμους, αφού η πρόσβαση τους μέσω άλλων οδών την αδύνατη,  χωρίς να διαθέτουν αντιολισθητικές αλυσίδες, με αποτέλεσμα να ακινητοποιούνται και να μην είναι δυνατή η πρόσβαση και το έργο των μηχανημάτων εκχιονισμού.
• Η αναστολή  λειτουργίας των μέσων  μαζικής μεταφοράς και το κλείσιμο των υπηρεσιών του δημοσίου στις 12 το μεσημέρι
• Μεγάλο ρόλο στην υπερφόρτωση των οδικών αξόνων επίσης έπαιξε η αδυναμία των παραχωρησιουχων της Νέας Οδού να κρατήσουν ανοικτή την Ε.Ο. Αθήνας Θεσσαλονίκης με αποτέλεσμα να εκτρέπεται η κυκλοφορία μεγάλων οχημάτων στους άλλους δρόμους.
• Επιπλέον, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι κάποιοι κύριοι οδικοί άξονες όπως η Κατεχάκη έκλεισε με εντολή της Τροχαίας, προκειμένου να αποφευχθεί η πρόκληση ατυχημάτων λόγω της ολισθηρότητας του δρόμου από τις χιονοπτώσεις και τον παγετό.

Τί θα έπρεπε να έχει γίνει

«Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό αλλά να ακολουθήσουμε τις πρακτικές που έχουν καθιερωθεί ως βέλτιστες σε προηγμένα κράτη», λέει από τη μεριά του στο tvxs.gr ο πρώην γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, Γιάννης Ταφύλλης. Ο κ. Ταφύλλης ανέλαβε τον Αύγουστο του 2018, αμέσως μετά την τραγωδία το Μάτι που στοίχισε τη ζωή σε 102 ανθρώπους.

«Αυτό που αναδεικνύεται κάθε φορά που συμβαίνει ένα έντονο καιρικό φαινόμενο ή μια καταστροφή είναι ότι η χώρα δεν έχει ένα σοβαρό σύστημα Πολιτικής Προστασίας. Δεν έχουμε παραδειγματιστεί από όλα όσα έχουν συμβεί. Αντίθετα, έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στην επικοινωνία», υποστηρίζει ο κ. Ταφύλλης. «Βάλαμε τεράστιες ταμπέλες στην Κηφισίας, κάναμε υπουργούς και υφυπουργούς Πολιτικής Προστασίας αλλά δεν έχουμε σύστημα. Έχουμε στρατηγούς χωρίς στρατό. Σε καμία χώρα της ΕΕ ο υπεύθυνος της Πολιτικής Προστασίας δεν είναι πολιτικό πρόσωπο. Είναι πρόσωπα που βρίσκονται σε αυτή τη θέση μέσα από διαδικασίες και εξασφαλίζουν την συνέχεια σε έναν θεσμό κορυφαίας σημασίας», συμπληρώνει.

Επί ημερών του μας μεταφέρει ότι είχε ξεκινήσει μια προσπάθεια δημιουργίας ενός αποτελεσματικού συστήματος Πολιτικής Προστασίας, μέσα από συνεργασία με χώρες του εξωτερικού όπως η Ιταλία, η Αυστραλία και οι ΗΠΑ, αλλά το νομοσχέδιο «πρόλαβαν» οι εκλογές του Ιουλίου του 2019. 

Ρωτήσαμε τον κο. Ταφύλλη τί θα είχε κάνει ο ίδιος εάν βρισκόταν στη θέση του κου. Στυλιανίδη λίγα 24ωρα πριν την αναμενόμενη κακοκαιρία. «Αναμένοντας μια χιονόπτωση, πρώτη μέριμνα της Πολιτικής Προστασίας είναι το οδικό δίκτυο. Όποιος έχει την συντήρηση της κάθε αρτηρίας έχει και ευθύνη να την κρατήσει καθαρή σε περίπτωση χιονόπτωσης. Για το εθνικό και το επαρχιακό δίκτυο, η αρμοδιότητα είναι στις Περιφέρειες. Οι Περιφέρειες επίσης έχουν την ευθύνη και μεγάλων δρόμων, όπως είναι η Κηφισίας, η Κατεχάκη, η Αλεξάνδρας κ.α  Για το δημοτικό δίκτυο αρμόδιοι είναι οι Δήμοι και για τους αυτοκινητόδρομους για τους οποίους έχει γίνει σύμβαση παραχώρησης, την αρμοδιότητα έχει ο παραχωρησιούχος.

Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι επιλογή προληπτικού κλεισίματος μεγάλων οδικών αρτηριών δεν υπάρχει. Κι αυτό διότι μερικές από τις οδικές αρτηρίες είναι αρτηρίες ζωής. Από αυτές περνούν τα ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ ή όποιος πολίτης θέλει κατ’ επειγόντως να μεταβεί σε κάποιο νοσοκομείο της πρωτεύουσας. Αυτός είναι ο βασικός λόγος, χωρίς αυτό να σημαίνει πως και τυχόν διακοπή της οικονομικής ζωής δεν είναι σοβαρότατο ζήτημα.

Με αυτά τα δεδομένα, για να έχουμε ομαλή λειτουργία του οδικού δικτύου έπειτα από χιονοπτώσεις ή έντονες βροχοπτώσεις απαιτείται συντονισμός διαφορετικών φορέων, προκειμένου να εξασφαλιστεί μια συνέχεια. Σε ανώτερο επίπεδο από τις αρμοδιότητες των δήμων, των περιφερειών και των παραχωρησιούχων, η ΕΛ.ΑΣ έχει την εποπτεία της κατάστασης του οδικού δικτύου. Η ευθύνη του συντονισμού είναι αρμοδιότητα της Πολιτικής Προστασίας.

Σε επίπεδο πρόληψης, στο ξεκίνημα της χειμερινής περιόδου η Πολιτική Προστασία καλεί όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και τις εταιρίες των αυτοκινητοδρόμων και γίνεται καταγραφή και αποτύπωση των διαθέσιμων μέσων και τί μέτρα σκοπεύουν να πάρουν.

Σε κάθε προειδοποίηση για επερχόμενα φαινόμενα, περνώντας δηλαδή στη φάση της ετοιμότητας, γίνεται επικαιροποίηση της εικόνας αυτής. Μεταξύ άλλων η Πολιτική Προστασία οφείλει να ζητήσει από τις εταιρίες διαχείρισης των αυτοκινητοδρομων να έχουν αποθέματα σε γεύματα, νερό και κουβέρτες μιας χρήσης, διότι πάντα υπάρχει πιθανότητα να εγκλωβιστούν άνθρωποι.

Αυτόματα πρέπει να τοποθετηθούν στα κέντρα επιχειρήσεων των εταιριών εκπρόσωποι της Πυροσβεστικής και της ΕΛ.ΑΣ. Οι πρώτοι για να επιληφθούν τυχόν επιχειρήσεων απεγκλωβισμού και οι δεύτεροι ως δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του εκάστοτε κέντρου επιχειρήσεων και της Πολιτικής Προστασίας. Στο κέντρο επιχειρήσεων της Πολιτικής Προστασίας έρχεται υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΛ.ΑΣ, στον τομέα της Τροχαίας.

Την Δευτέρα τέτοιο σύστημα δεν λειτούργησε. Εάν το πρόβλημα ήταν μόνο στην Αττική οδό, οι υπεύθυνοι των υπολοίπων αρτηριών που τροφοδοτούν και τροφοδοτούνται από την Αττική οδό θα είχαν έγκαιρα αντιληφθεί το πρόβλημα και θα είχαν προχωρήσει στις κατάλληλες ενέργειες. Ούτε αυτό έγινε.

Είναι κρίσιμο να απαντηθεί το εξής: Ακόμα και αν οι ιθύνοντες της Αττικής οδού είχαν κάνει σωστά τη δουλειά τους και ο δρόμος ήταν λειτουργικός, πού θα πήγαιναν τα οχήματα μετά εφόσον οι άλλες μεγάλες αρτηρίες είχαν κλείσει; Συνεπώς με το να κατηγορούμε μόνο την Αττική οδό, δεν απαντάμε επαρκώς στο τί έφταιξε. Εάν όμως είχε λειτουργήσει σωστά ο συντονισμός που είναι αρμοδιότητα της Πολιτικής Προστασίας, τότε θα ήταν εφικτό να μην κλείσει κανένας δρόμος την Δευτέρα», κατέληξε ο κ. Ταφύλλης.