Ήταν γύρω στο 1968 όταν ήρθε στο 7ο Γυμνάσιο Παγκρατίου, νεοφερμένος από τη Μακρακώμη, στη Φθιώτιδα. Όπως μέχρι το τέλος της ζωής του, παρά τα αξιώματα και τις δημαρχίες, ο Θανάσης Μπαρτζώκας  ήταν σεμνός, μετρημένος αλλά και έτοιμος για περιπέτειες. Είμαστε τρίτη Γυμνασίου, ήμουν μόνος στο θρανίο και κάθισε δίπλα μου. Έτσι γίναμε φίλοι.

Ads

Το έβδομο Αρρένων ήταν ένα από τα καλά δημόσια σχολεία. Βγάλαμε άλλωστε αργότερα από την τάξη μας έναν εξαιρετικό διπλωμάτη, πρύτανη, δεκάδες επιστήμονες, νομικούς, μηχανικούς, γιατρούς και στελέχη σε δημόσιες θέσεις, από πρόεδρο Χρηματιστηρίου μέχρι πετυχημένο δήμαρχο Καισαριανής.

Είχαμε ένα πολύ αυστηρό Γυμνασιάρχη, τον κύριο Ντρούγκα, που μας κυνηγούσε για το παραμικρό, ιδίως για τα μαλλιά.  Έπρεπε να είσαι κουρεμένος σαν νεοσύλλεκτος, την ώρα που στη μόδα ήταν οι Beatles. Ήταν αφόρητο. Στην πρωινή προσευχή, περνούσε από μπροστά μας, όπως οι συνοφρυωμένοι διοικητές στρατοπέδων στις ταινίες. Σε όποιον δεν είχε συμμορφωθεί με τις υποδείξεις ευπρεπούς κόμμωσης, σύμφωνα με τις ελληνοχριστιανικές παραδόσεις, έριχνε διήμερες αποβολές.

Διαβάστε επίσης: Πέθανε ο αγωνιστής της Αριστεράς και πρώην δήμαρχος Καισαριανής Θανάσης Μπαρτζώκας

Ads

Εμείς οι συνήθεις ύποπτοι,  στους οποίους είχε προστεθεί γρήγορα ο Θανάσης με εκείνο το γλυκοπόνηρο χαμόγελο, δεν παρουσιαζόμαστε στην προσευχή. Πηγαίναμε απέναντι στο Άλσος, καπνίζαμε κανα τσιγάρο και όταν χτύπαγε το κουδούνι για μέσα, πηδάγαμε τη μάντρα και μπαίναμε όπως-όπως στην τάξη. Όταν είχε κέφια ο κύριος Ντρούγκας, που προφανώς ήξερε τι γινόταν, μας έστηνε καρτέρι. Ήταν ότι χειρότερο μπορούσε να συμβεί:  έπρεπε να γυρίσεις μετά από 2 μέρες με τον κηδεμόνα σου και -το κυριότερο- κουρεμένος σχεδόν γουλί.

image

Στο Λύκειο χωρίσαμε θρανία, ο Θανάσης που ήταν καλός στα Μαθηματικά πήγε στο Πρακτικό και εγώ στο Κλασικό. Βρισκόμαστε πάντα το πρωί στο Άλσος και στα διάφορα σκασιαρχεία. Είχαμε οργανώσει και  αποχή μιας μέρας, Κλασικό και Πρακτικό, επειδή ο γυμνασιάρχης μας είχε τιμωρήσει ακυρώνοντας μια εκδρομή: την κάναμε μόνοι μας πηγαίνοντας για ποδόσφαιρο και μπάνιο στον Αγιο Κοσμά. Επειδή είμαστε πολλοί αποφύγαμε και την τιμωρία, ήταν αυτό ένα καλό μάθημα για το μέλλον.

Στις πανελλήνιες εξετάσεις ο Μπαρτζώκας, από τους καλούς μαθητές, μπήκε στο Μαθηματικό της Πάτρας, όχι της Αθήνας όπως γράφτηκε σε κάποια βιογραφικά που κυκλοφόρησαν προχθές, αμέσως μετά τον θάνατο του. (Τον μεγάλωσαν κιόλας και τον έκαναν 70 ετών, αν και ελάχιστα ενδιαφέρουν τέτοια πράγματα στον άλλο κόσμο, που έχει δικό του ληξιαρχείο). Εξακολουθούσαμε να έχουμε επαφή παρά την απόσταση, εγώ είχα μπει στο Φαρμακευτικό Αθήνας. Μας ένωνε άλλωστε  το γεγονός ότι καθόμαστε σε αναμμένα κάρβουνα: όπως έχει εύστοχα πει ο Μίμης Ανδρουλάκης, είχαμε μπει στα Πανεπιστήμια για να διώξουμε τη χούντα.

Στην Πάτρα και στην Αθήνα βρεθήκαμε μερικές φορές στο πρώτο έτος, ανταλλάσσοντας σκέψεις για την αντιμετώπιση της δικτατορίας και τραγουδώντας  Θεοδωράκη σε ταβέρνες, στο Παγκράτι και την Καισαριανή, που ήταν τότε υπό αυστηρή ασφαλίτικη επιτήρηση. Στο δεύτερο έτος, όταν ξεκίνησε για τα καλά το φοιτητικό κίνημα στα τέλη του 72 αρχές 73, η χούντα έκανε ένα λάθος που πλήρωσε ακριβά:  έστειλε στο στρατό 75 περίπου φοιτητές, αφού διέκοψε τις σπουδές τους.

Όπως το καθεστώς ήταν στρατιωτική δικτατορία και οι  διοικητές των στρατοπέδων είχαν δικαίωμα ζωής και θανάτου στους επιστρατευμένους φαντάρους, η χούντα εκτιμούσε ότι οι υπόλοιποι θα φοβηθούν και θα κάτσουν φρόνιμα: η απάντηση ήρθε με την κατάληψη της Νομικής τον Φλεβάρη του 1973, την πρώτη τόσο μαζική και με διάρκεια αντιφασιστική εκδήλωση διαμαρτυρίας και μάλιστα στο κέντρο της Αθήνας.

Ανάμεσα στους στρατευμένους, ο Ανδρέας Κούρκουλας και η αφεντιά μου είμαστε στην Αεροπορία και έπρεπε να παρουσιαστούμε στον Άραξο. Περάσαμε λοιπόν την τελευταία μέρα στην Πάτρα, παρέα με τον Θανάση και μερικούς ακόμη φίλους. Στη κεντρική φωτογραφία του άρθρου, από εκείνες τις μέρες, ο Θανάσης κάνει καλαμπούρια με το κεφάλι μου που είναι ξυρισμένο γουλί: αποφασίσαμε να κουρευτούμε μόνοι μας για να μην μας εξευτελίσουν στο στρατόπεδο. Στην άλλη φωτογραφία που σώζεται από τότε, ο Θανάσης είναι δεξιά, συλλογισμένος, όπως συχνά. Και επιτέλους με όσα μαλλιά ήθελε.

image

Μετά την πτώση της χούντας ο καθένας πήρε τον πολιτικό του δρόμο, αλλά βρισκόμαστε κατά καιρούς, όσο επέτρεπαν οι τρεις  διαδοχικές θητείες του στη δημαρχία της Καισαριανής και τα δικά μου ταξίδια στο εξωτερικό. Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 2008 χρεοκόπησαν τη χώρα, άρχισε να αρθρογραφεί στο Tvxs μέχρι το καλοκαίρι του 2015, τότε που αποχώρησε από τον ΣΥΡΙΖΑ για τη Λαϊκή Ενότητα.

Διαβάστε επίσης: Εδώ και τώρα Στουρνάρα πάρ’ τα όλα. Του Θανάση Μπαρτζώκα

Βρεθήκαμε μια δυο φορές το 2017, για να του δείξω και να πάρω την έγκρισή του για το  βιβλίο μου «Μαρτυρίες για τη δικτατορία και την Αντίσταση», που έχει στο εξώφυλλο τη φωτογραφία τούτου του άρθρου. Όταν αργότερα παρουσίασα το βιβλίο μου στην Πάτρα, ακόμη και βέροι Πατρινοί δεν μπορούσαν να εντοπίσουν το, κατεστραμμένο  από την αντιπαροχή, σημείο  στο κέντρο της πόλης  με τα νεοκλασικά, δίπλα στο σπίτι του Θανάση,  όπου  τραβήχτηκε η φωτογραφία.

Αλλά του Μπαρτζώκα, τις ιδέες του για το δίκιο και την αγνότητά του, δεν τις είχε σκουριάσει ο χρόνος. Το 2017 μεταφέρθηκε με αναπνευστικά προβλήματα στο νοσοκομείο, μετά τις συγκρούσεις με τα ΜΑΤ, στις κινητοποιήσεις κατά των πλειστηριασμών στις οποίες συμμετείχε. Συνέχιζε πάντα να είναι ενεργός και σκεπτόμενος πολίτης, σεμνός όπως τότε που ήρθε 15άρης στο Γυμνάσιο. H κηδεία του έγινε χθες, στο Νεκροταφείο της αγαπημένης μας Καισαριανής.