Έχει περάσει μία ολόκληρη εβδομάδα χωρίς να έχει δοθεί στη δημοσιότητα η συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης με τον αμερικανικό κολοσσό εξόρυξης και επεξεργασίας δεδομένων Palantir που έχει κρατηθεί μυστική από τον περασμένο Απρίλιο. Παρά τα σχετικά αιτήματα όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, παρά τις συνεχείς αποκαλύψεις και πληροφορίες που προκύπτουν από τη δημοσιογραφική έρευνα σχετικά με τις ηθικά και πολιτικά ελεγχόμενες δραστηριότητες της εταιρίας και παρά το σάλο που έχει ξεσπάσει στο Ηνωμένο Βασίλειο για μία παρόμοια σύμβαση που έχει υπογράψει με την Palantir ο Μπόρις Τζόνσον, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη επιμένει να κρατά τη σύμβαση μυστική.

Η ελληνική εκδοχή του έργου «κυβέρνηση με Palantir συνεργάζονται εν κρυπτώ» αφορά, όπως έχουν πει πηγές του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης στο Insidestory, «μία πλατφόρμα η οποία χορηγήθηκε δωρεάν από την Palantir, όπως έχει κάνει η εταιρεία και σε άλλες χώρες, η οποία οπτικοποιεί σε πραγματικό χρόνο δεδομένα τα οποία είναι πλήρως ανώνυμα, όχι ανωνυμοποιημένα». Στη συνέντευξη βέβαια που παραχώρησε στο tvxs.gr η ερευνήτρια στο Δίκαιο της Πληροφορίας Αλεξάνδρα Γιαννοπούλου, τόνισε ότι η ανωνυμότητα των προσωπικών δεδομένων είναι σχετική.

Στο ρεπορτάζ του Insidestory αναφέρεται επίσης ότι πέρα από δεδομένα που αφορούν σε μετακινήσεις και καύσιμα, «υπάρχουν και άλλα δεδομένα που αξιοποιούνται από την πλατφόρμα, αλλά δεν ήταν εφικτό να μας εκτεθούν αναλυτικά, διότι από την ίδια τη σύμβαση δεν προβλέπεται να δοθούν λεπτομέρειες για το περιεχόμενό της. Όπως μας εξήγησαν, πρόκειται για ένα νομικό σύμφωνο το οποίο περιλαμβάνει ρήτρα εμπιστευτικότητας».

Και φυσικά σχετικά με τη μη ανάρτηση της σύμβασης στη Διαύγεια, οι πηγές του υπουργείου εσφαλμένα είχαν υποστηρίξει πως η υπηρεσία ήταν δωρεά και άρα δεν υπήρχε υποχρέωση δημοσίευσης. Όπως σημειώνει στο σχετικό της θέμα η πρωτοβουλία Vouliwatch, ο ισχυρισμός αυτός «δεν στέκεται νομικά καθώς η σχετική νομοθεσία (ν. 3861/2010ΦΕΚ Α’/112/13-07-2010 – Α’112) υπογορεύει «στο διαδίκτυο αναρτώνται: […] πράξεις αποδοχής δωρεών στο Ελληνικό Δημόσιο, στα Ν.Π.Δ.Δ., σε φορέα του ευρύτερου δημόσιου τομέα ή σε φορείς των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού, καθώς και συμβάσεων πολιτιστικών χορηγιών».

Για να γίνει κατανοητή η νομική ισχύς της απαίτησης για διαφάνεια στην Ελλάδα, η Homo Digitalis, ΜΚΟ που έχει στόχο την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ψηφιακή εποχή και μέλος του πανευρωπαϊκού δικτύου European Digital Rights, κατέθεσε αίτηση προς την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (ΑΠΔΠΧ) προκειμένου η τελευταία να ασκήσει τις εξουσίες έρευνας που διαθέτει και να ρίξει φως στη σύμβαση της Palantir με την ελληνική κυβέρνηση.

Τί έχει συμβεί στη Βρετανία και γιατί μας αφορά

Τον περασμένο Μάρτιο η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε, σε αντίθεση με την ελληνική, μια σειρά από συμφωνίες με μεγάλες εταιρίες τεχνολογίας πάνω στο Κέντρο Δεδομένων Covid-19, μεταξύ αυτών και η. που αφορούσε την επεξεργασία δεδομένων του εκεί Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS). Με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά διαρροή προσωπικών δεδομένων σε ιδιώτες και γνωρίζοντας τη σκιώδη φήμη της Palantir, η  συλλογικότητα opendemocracy και η δικηγορική ομάδα Foxglove απαίτησαν τη δημοσιοποίηση του περιεχομένου της σύμβασης. Αφού έδωσε απλές διαβεβαιώσεις ότι είχαν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα προστασίας για να αποφευχθούν διαρροές, η βρετανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να δώσει τη σύμβαση στη δημοσιότητα τον περασμένο Ιούνιο, υπό την απειλή προσφυγής στη Δικαιοσύνη.

Οι συμφωνίες ήταν ένα κείμενο 160 σελίδων και όπως υποστηρίζει η opendemocracy, πολλά από τα μέτρα προστασίας προσωπικών δεδομένων δεν είχαν συμπεριληφθεί σε αυτή. Κι ενώ η κυβέρνηση Τζόνσον διαβεβαίωνε ότι δεν προκύπτει κέρδος για τις εταιρίες από αυτές τις βραχυχρόνιες συμφωνίες, στις 11 Δεκεμβρίου υπέγραψε μια νέα σύμβαση με την Palantir, διάρκειας δύο ετών, με το αντίτιμο να είναι κάθε άλλο παρά συμβολικό: «… εκεί που ο υπουργός Υγείας Ματ Χάνκοκ ανήγγειλε το νέο εμβόλιο και έλεγε ότι η ζωή των Βρετανών «θα επιστρέψει στην κανονικότητα» έως το Πάσχα (σ.σ σας θυμίζει κάτι;), η κυβέρνησή του σιωπηρά έκλεινε μια χρυσή συμφωνία με την Palantir, ύψους 23 εκατομμυρίων λιρών (πάνω από 25 εκατομμύρια ευρώ) για να τρέξει τη μεγάλη αποθήκη δεδομένων για δύο χρόνια», διαβάζουμε στο σχετικό κείμενο που δημοσίευσε η opendemocracy.

Η πρωτοβουλία έχει συνοψίσει το τί έχει συμβεί έως τώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με την Palantir σε ένα σύντομο βίντεο διάρκειας τριών λεπτών. Εκτός από την εξιστόρηση των γεγονότων, τα οποία όπως φαίνεται παραπάνω έχουν πολλές ομοιότητες με ό, τι γίνεται στην Ελλάδα, η opendemocracy θέτει ρητά ζήτημα συνεχούς δημόσιου ελέγχου πάνω στις περιπτώσεις εμλοκής ιδιωτικών εταιριών στο ΕΣΥ του Ηνωμένου Βασιλείου και επίσης συσχετίζει αυτή την ανάγκη ελέγχου με σχέδια της κυβέρνησης Τζόνσον για μια ριζική μεταρρύθμιση του NHS τον επόμενο χρόνο:

«Ήδη έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι η βρετανική κυβέρνηση σχεδιάζει μια ριζική μεταρρύθμιση του NHS τον επόμενο χρόνο. Έχουμε στην κατοχή μας έγγραφα που αποδεικνύουν αυτά τα σχέδια. Γίνονται στην σκιά, σε υψηλό επίπεδο και τα επιβλέπει μια ομάδα στο πρωθυπουργικό γραφείο. Πρέπει να έχουμε λόγο στο μέλλον του ΕΣΥ. Στο πώς θα προσφέρονται οι υπηρεσίες του. Ειδικά μετά την πανδημία του κορονοϊού. Το πολύτιμο δικό μας NHS είχε να αντιμετωπίσει μια τεράστια πρόκληση αυτόν τον χρόνο. Ανταποκρίθηκε και όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι είναι ένα από τα πιο πολύτιμα πράγματα που έχουμε σε αυτή τη χώρα».

Αν θυμηθούμε τις προεκλογικές εξαγγελίες του Κυριάκου Μητσοτάκη για συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα στην Υγεία, τον τρόπο που έγινε η «αξιοποίηση» ιδιωτικών κλινικών για τη διαχείριση της πανδημίας και το πώς έχουν σταθεί οι άνθρωποι του ελληνικού ΕΣΥ όλους αυτούς τους μήνες ρόλο, προκύπτει μάλλον εύκολα το γιατί η ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου και της Palantir μας ενδιαφέρει περισσότερο απ’ όσο ίσως στην αρχή φανταζόμασταν.