Η αξιωματικός της ΕΛΑΣ Σοφία Βαγενά, μιλάει στο tvxs.gr για τις προσπάθειες της ίδιας και της παράταξης Ανοιχτής Κίνησης Δημοκρατών Αξιωματικών, που είχαν σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθεί επιτέλους υπηρεσία Τμήματος Ενδοοικογενειακής Βίας στην ΕΛΑΣ.

Ωστόσο, όπως εξηγεί στο tvxs.gr : «Έχει ιδρυθεί το τμήμα, όμως απέχουμε πολύ μέχρι να εκπληρωθεί ο σκοπός του. Λειτουργούν τα γραφεία αλλά ο ρόλος τους είναι καθαρά επιτελικός και τήρησης στατιστικών δεδομένων. Χρειάζεται ακόμα περισσότερη δουλειά. Αυτονομία με συγκεκριμένο προσωπικό που να ασχολείται μόνο με αυτό. Αυτή τη στιγμή, τα άτομα που εργάζονται στα γραφεία δεν έρχονται σε επαφή με τα θύματα. Άρα ποιος είναι ο λόγος που τα ιδρύσαμε;»

Η αξιωματικός, μιλάει επίσης για την αύξηση κατά 20% των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας στην περίοδο του lockdown, ποσοστό στο οποίο δεν υπολογίζονται τα περιστατικά που δεν καταγγέλλονται αλλά και για τη λεκτική και σωματική βία που ασκούν άνδρες της αστυνομίας σε γυναίκες διαδηλώτριες: «Υπάρχουν αξιωματικοί που το κάνουν αυτό προσβάλλοντας όλη την αστυνομία αλλά μήπως πρέπει να ασχοληθούμε περισσότερο με αυτούς που δίνουν τις εντολές;» σχολιάζει λιτά.

Κατά καιρούς η αστυνομία βρίσκεται στο επίκεντρο μιας αρνητικής δημοσιότητας, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει τις επιζήσασες έμφυλης βίας. Πως θα περιγράφατε την κατάσταση έτσι όπως τη βιώνετε ως αστυνομικός;

«Σίγουρα η κατάσταση δεν είναι όπως παλαιότερα. Έχει επιτευχθεί το πρώτο  βήμα με την ίδρυση του τμήματος ενδοοικογενειακής βίας. Ήταν πρωτοβουλία της παράταξης μας, της Ανοιχτής Κίνησης Δημοκρατών Αξιωματικών. Μια πρωτοβουλία να ιδρυθεί μια υπηρεσία στην αστυνομία, η οποία να μην αποτελεί μία ακόμα ειδική υπηρεσία τήρησης στατιστικών δεδομένων, αλλά να ασχολείται εξολοκλήρου με αυτό το κομμάτι. Να έχει την αυτονομία της, το δικό της προσωπικό και να μπορεί να επιτελέσει έργο.

Έχει ιδρυθεί το τμήμα, όμως απέχουμε πολύ μέχρι να εκπληρωθεί ο σκοπός του. Το ΦΕΚ βγήκε στις 23-4-19. Τον Νοέμβριο το αρχηγείο ολοκλήρωσε την στελέχωση του. Το στοίχημα είναι όμως η λειτουργία των τμημάτων. Τα τμήματα αυτά, εν μέσω ειδικά πανδημίας, πρέπει να λειτουργούν ως καταφύγιο για τα θύματα. Πρέπει να εκπληρώσουν έναν ρόλο υποστηρικτικό, ενθάρρυνσης του θύματος , ώστε να καταφέρει να μιλήσει.

Λειτουργούν τα γραφεία αλλά ο ρόλος τους είναι καθαρά επιτελικός και τήρησης στατιστικών δεδομένων. Χρειάζεται ακόμα περισσότερη δουλειά. Αυτονομία με συγκεκριμένο προσωπικό που να ασχολείται μόνο με αυτό. Αυτή τη στιγμή, τα άτομα που εργάζονται στα γραφεία δεν έρχονται σε επαφή με τα θύματα. Άρα ποιος είναι ο λόγος που τα ιδρύσαμε; Ξέρετε πόσες υπηρεσίες έχουμε στην αστυνομία; Έχουμε χορτάσει».

Δεν είναι θέμα πολιτικής βούλησης; Γνωρίζει ο υπουργός την αναγκαιότητα αυτή;

«Το γνωρίζει και το αρχηγείο και το υπουργείο. Ξέρετε, ως κοινωνία πρέπει να καταλάβουμε ότι η ενδοοικογενειακή βία μας αφορά όλους. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε όλοι. Και η αστυνομία και η Γενική γραμματεία Ισότητας των Φύλων για να έχουμε ένα αποτέλεσμα.

Πρακτικά όταν πάει μια γυναίκα να καταγγείλει πως θα είναι ασφαλής ότι  η αστυνομία θα κάνει το καθήκον της και δεν θα της πει -όπως έχει ειπωθεί αρκετές φορές- «Μην καταγγείλετε, μην χαλάσετε την οικογένεια σας, επιστρέψτε στον άνδρα σας;»

Μια γυναίκα για να φτάσει στο σημείο να μιλήσει -γιατί νιώθει ανασφάλεια και συχνά ενοχές-  έχει δρόμο. Ο αστυνομικός όσο καλά εκπαιδευμένος και να είναι, και όσο καλή διάθεση και να έχει, είναι δύσκολο να επιτελέσει τον έργο του γιατί υπάρχει τεράστια έλλειψη σε ανθρώπινο δυναμικό στα αστυνομικά τμήματα. Πως θα ασχοληθεί με την επιζήσασα;»

Είναι θέμα υποστελέχωσης ή και εκπαίδευσης;

«Όσα σεμινάρια και να κάνει ο αξιωματικός υπηρεσίας, όταν έχει ένα οχτάωρο το οποίο είναι γεμάτο με πολλά περιστατικά, δεν θα μπορέσει να αποδώσει. Πρέπει να υπάρχει εξειδίκευση του αστυνομικού και να είναι απομονωμένο αυτό το αντικείμενο. Δεν νοείται να είμαι στο γραφείο αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας και να έχω ένα σωρό άλλα περιστατικά» .

Γίνονται ΕΔΕ για τους αστυνομικούς, που αποθαρρύνουν τις επιζήσασες να καταγγείλουν; Στην περίπτωση της Τοπαλούδη ακολούθησε μια δολοφονία που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί ενδεχομένως.

«Είναι εύκολο να κατηγορήσουμε τις αρχές. Θυμόμαστε την περίπτωση Τοπαλούδη στη Ρόδο και της Αγγελικής Πέτρου στην Κέρκυρα. Και στις δύο περιπτώσεις, είχαν αναδείξει αυτή τη σημαντική αδυναμία στη λειτουργία των αρμόδιων φορέων. Οι γυναίκες που φτάνουν να μιλήσουν στο αστυνομικό τμήμα, δεν θεωρώ ότι θα φύγουν επειδή ο αξιωματικός υπηρεσίας δεν θα τους δώσει τη δέουσα προσοχή. Απλά απογοητεύονται – και σας το λέω εκ πείρας- γιατί θέλουν υποστήριξη, πρώτα ψυχολογική, το οποίο δεν μπορεί να το προσφέρει ο αξιωματικός υπηρεσίας και από την άλλη θέλουν ένα χρονικό διάστημα μέχρι να μπορέσουν να υποβάλουν μήνυση. Σκεφτείτε το έξης. Κάνω μήνυση κι έχω μαζί και το μικρό μου το παιδί. Κάνω μήνυση στον άνδρα και μετά ξαναγυρίζω στο σπίτι; Όχι. Πρέπει όταν φεύγεις λοιπόν από το τμήμα ενδοοικογενειακής βίας, να έχεις την κατάλληλη πληροφόρηση, ώστε να μπορέσεις, αν δεν έχεις που να μείνεις να ξέρεις που να απευθυνθείς και να νιώσεις ότι δεν είσαι μόνη» .

Είμαστε μακριά από ένα σύστημα που θα περιλαμβάνει ψυχολόγους, ψυχιάτρους, κοινωνικούς λειτουργούς που θα πλαισιώνουν άμεσα τις γυναίκες αυτές στα αστυνομικά τμήματα;

«Όχι. Ασχολούμαι αρκετά χρόνια με το θέμα. Στην αρχή φάνταζε ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας να φτάσουμε ακόμα κι εδώ που είμαστε σήμερα. Τώρα έχουμε και την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, η οποία ουσιαστικά μας ενθαρρύνει για να περάσουμε από τη θεωρία στην πράξη. Να ξεχωρίσουμε τα έμφυλα στερεότυπα και να μπορέσει να κατοχυρωθεί νομικά η καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε ως κοινωνία (και είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα η γυναικοκτονία στη Μάνη), ότι η ακραία μορφή έμφυλης βίας αποτελεί γυναικοκτονία και να αποδεχτούμε τον όρο αυτόν».

Πόσο δύσκολο είναι να καταγραφεί ο πραγματικός αριθμός των περιστατικών;

«Γενικά υπάρχει ο σκοτεινός αριθμός της εγκληματικότητας. Πολλά περιστατικά δεν καταγγέλλονται και δεν φτάνουν στην αστυνομία. Εν μέσω πανδημίας, στο lockdown, έχουμε αύξηση των ποσοστών ενδοοικογενειακής βίας κατά 20%. Όμως είναι μεγάλο το ποσοστό που δεν καταγγέλλεται. Γι’αυτό πρέπει να δοθεί μεγάλη έμφαση στην πρόληψη τέτοιων εγκλημάτων γιατί ειδικά όταν πρόκειται για επαρχία, τα στόματα είναι πάντα κλειστά. Τα στόματα ανοίγουν μετά την τέλεση ειδεχθών εγκλημάτων. Η κλειστή κοινωνία πάντα γνωρίζει αλλά ποτέ δεν προλαμβάνει. Αυτό είναι το κακό που έχουμε σαν κοινωνία».

Δεν είναι λίγα τα βίντεο που έχουν βγει στη δημοσιότητα, στα οποία φαίνεται καθαρά πως άνδρες των ΜΑΤ, ασκούν σωματική και λεκτική βία σε διαδηλώτριες. Λογοδοτούν ποτέ; Ασκούνται διώξεις;

«Όταν συμβαίνουν τέτοιου είδους γεγονότα, αν υπάρχουν ντοκουμέντα μάλιστα που αποδεικνύουν, ότι έχουν διαπράξει κάτι θα διωχθούν αναλόγως οι αστυνομικοί. Δεν είναι αποδεκτό από κανέναν να διαπράττει κάτι τέτοιο. Πόσο μάλλον αν είναι ένστολος. Φυσικά υπάρχουν και μεμονωμένες περιπτώσεις οι οποίες δεν πρέπει να υπάρχουν γιατί χαλούν την εικόνα  και προσβάλλουν όλους τους αστυνομικούς. Αλλά μην ξεχνάτε, ότι οι αστυνομικοί εκτελούν εντολές. Άρα μήπως πρέπει να ασχοληθούμε με αυτούς που δίνουν τις εντολές κι όχι με τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας;»