Σε κλίμα έντονης συγκίνησης έγινε η απονομή του βραβείου της Ευρωπαϊκής Αριστεράς προς δημοσιογράφους, μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος και υπερασπιστές της αλήθειας την Τρίτη στο Στρασβούργο. Το βραβείο, που δόθηκε για πρώτη φορά φέτος ύστερα από πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή Στέλιου Κούλογλου, απονεμήθηκε από κοινού στον πρώην υπάλληλο της PwC Ραφαέλ Αλέ, ο οποίος αποκάλυψε το σκάνδαλο LuxLeaks, και στον Σλοβάκο δημοσιογράφο, Γιαν Κούτσιακ, ο οποίος δολοφονήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο γιατί ερευνούσε υποθέσεις διαφθοράς στη χώρα του. Ήταν αφιερωμένο στο όνομα της δολοφονημένης Μαλτέζας δημοσιογράφου Δάφνης Καρουάνα Γκαλίθια και οι νικητές ανακοινώθηκαν από την αδερφή της, Κορίνα Βέλλα.

Παραλαμβάνοντας το βραβείο, ο Ραφαέλ Αλέ, βαθιά συγκινημένος, παρουσίασε μια πτυχή διαφορετική από αυτή που έχουμε όταν αναφερόμαστε στα προβλήματα και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι whistleblowers. «Θέλω να αφιερώσω το βραβείο αυτό στους συγγενείς της Δάφνης, και στη γυναίκα μου, τη Σοφί, που είναι σήμερα εδώ. Ξέρω ότι της ήταν δύσκολο όλα αυτά τα χρόνια, να αγωνίζεται στη σκιά και να δέχεται επιθέσεις. Εσείς οι δημοσιογράφοι και εμείς οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος ξέρουμε ότι είναι χρέος μας να πούμε την αλήθεια με όλο το κόστος. Όμως οι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω μας υφίστανται τα ίδια, χωρίς να έχουν διαλέξει οι ίδιοι να το κάνουν».

Σε γραπτή του επιστολή ο πατέρας του Γιαν Κούτσιακ, Τζόζεφ, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του που ο θάνατος του γιου του «δεν πέρασε αδιάφορος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Την ίδια στιγμή, όμως, θα ήθελα να ζητήσω από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από τον κάθε ευρωβουλευτή ξεχωριστά να πιέσουν ώστε η έρευνα για τη δολοφονία του όπως και για τα εγκλήματα για τα οποία έγραφε, να προχωρήσει μέχρι τέλους. Ξέρω πως ότι και να γίνει ο Γιαν δεν θα γυρίσει πίσω. Όμως θα μας ανακούφιζε εάν ο θάνατός του άφηνε ένα αντίκτυπο στην κοινωνία. Εάν ήταν η αφορμή για να κερδίσει η Δικαιοσύνη και να παταχθεί η διαφθορά από κάθε πτυχή της ζωής μας. Ο Γιαν πάλευε για αυτό».

Επιδίωξη της Ευρωπαϊκής Αριστεράς είναι αυτό το βραβείο να γίνει θεσμός, άξιος του ονόματός του. «Διδαχθήκαμε από τα λάθη του βραβείου Ζαχάρωφ που τελικά ο νικητής αποτελεί αντικείμενο πολιτικών παζαριών και καμιά φορά χρησιμοποιείται ως εργαλείο για επεμβάσεις σε ξένες χώρες. Δημιουργήσαμε μια επιτροπή που θα δώσει το βραβείο σε αυτούς που πραγματικά το αξίζουν», είπε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου.

Την κριτική αυτή επιτροπή του βραβείου αποτέλεσαν οι ευρωβουλευτές Μαρίζα Ματίας, Στέλιος Κούλογλου, Μιγκέλ Ουρμπάν, οι δημοσιογράφοι Γιάννα Παπαδάκου, Ζουλιέτ Γκάρσαιντ, Μάθιου Καρουάνα Γκαλίθια, Φρέντερικ Όμπερμαγιερ, Τσαν Ντουντάρ, και η Γαλλίδα whistleblower Στεφανί Ζιμπώ.

Μιλώντας εμφανώς συγκινημένη, η Στεφανί Ζιμπώ, που αποκάλυψε το σύστημα φοροδιαφυγής της ελβετικής τράπεζας UBS, είπε πως «όταν πριν δέκα χρόνια έγινα μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος, δε γνώριζα αυτή τη λέξη. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι είμαι μια γυναίκα που είπε την αλήθεια. Δεν γνώριζα ότι θα μείνω απροστάτευτη. Ακολούθησα όλους τους νόμους, εμπιστεύθηκα τη χώρα μου και τη Δικαιοσύνη. Και εγώ και ο Ραφαέλ είμαστε Γάλλοι. Να σας πω, λοιπόν, πως η υποτιθέμενη χώρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποφέρει πραγματικά από τη διαφθορά μελών της πολιτικής ελίτ. Αγαπητέ Ραφαέλ, ελπίζω να μην με πάρουν τα κλάματα. Είμαστε όμως πολύ τυχεροί που είμαστε ακόμη ζωντανοί. Η Δάφνη στη Μάλτα και ο Γιαν στη Σλοβακία είναι τα παραδείγματα του φριχτού τιμήματος της αλήθειας στη Γηραιά Ήπειρο. Γιατί ο στόχος ήταν ο αγγελιοφόρος και όχι το μήνυμα. Οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος μένουν μόνοι, αβοήθητοι, χωρίς φίλους, τα παιδιά τους κινδυνεύουν. Όλα αυτά γιατί βοήθησαν το κράτος να κάνει τη δουλειά του ενάντια στα ψέματα και τις παρανομίες των πανίσχυρων λόμπι. Όμως να θυμόμαστε πως η ηθική στο Δημόσιο, στις επιχειρήσεις και στην πολιτική είναι το κλειδί για την επιτυχία της Δημοκρατίας μας».

Τέλος, η δημοσιογράφος Γιάννα Παπαδάκου αναφέρθηκε στην ελληνική περίπτωση της Novartis και σημείωσε ότι «οι φερόμενοι ως εμπλεκόμενοι στην υπόθεση, αλλά και οι προσκείμενοι αυτών, ανάμεσα στους οποίους και συγκροτήματα ΜΜΕ, ονόμασαν τους μάρτυρες ‘κουκουλοφόρους’. Στην Ελλάδα η λέξη αυτή έχει βαριά κληρονομιά. Όσοι κατέδιδαν συμπατριώτες τους στους ναζί φορούσαν κουκούλες». «Στην Ελλάδα της κρίσης πολλές από τις παθογένειες της χώρας οφείλονται σε οικονομικά σκάνδαλα στον τομέα της υγείας, των εξοπλισμών και των δημοσίων έργων. Γίνονται φιλότιμες προσπάθειες από τους εισαγγελείς κατά της διαφθοράς να βρουν τους υπαίτιους. Όμως το νομικό πλαίσιο, όπως και στις άλλες χώρες είναι ελλιπές. Ζητούμενο στη χώρα μας είναι να αλλάξει η κουλτούρα, οι νόμοι να εφαρμόζονται και οι θεσμοί να τους σέβονται».

*Βίντεο: Βασίλης Κατσαρδής