Τα «λάθη» του ΔΝΤ τα ομολογούν οι πάντες. Τα στελέχη του ΔΝΤ αλλά και οι εκθέσεις του ταμείου[1]. Εξαίρεση ο Μητσοτάκης και η ακροδεξιά νεοφιλελεύθερη ομάδα του. Γι’ αυτούς φταίει η κυβέρνηση που δεν κάνει όσα ζητάει το ΔΝΤ κι ακόμα περισσότερα όπως οι ίδιοι λένε ότι θα έκαναν αν ήταν κυβέρνηση.

Ας αφήσουμε όμως τον Μητσοτάκη να προσπαθεί να περάσει την πρώτη πίστα στο επιτραπέζιο «Ο Κυριάκος Πρωθυπουργός». Το λάθος με τα «λάθη» του ΔΝΤ είναι ότι πες, πες, πες, κοντεύουμε να πιστέψουμε πως πράγματι πρόκειται για λάθη εκτιμήσεων. Ανθρώπινα λάθη που και οι σοφότεροι οικονομολόγοι μπορεί να κάνουν. Αν υποθέσουμε πως υπάρχουν σοφοί οικονομολόγοι.

Κι αυτό γιατί η άποψή μου, και την έχω γράψει δεκάδες φορές, είναι πως οι οικονομολόγοι είναι οι άνθρωποι που θα μας πουν αύριο που έκαναν λάθος σήμερα. Όχι απαραίτητα γιατί εξυπηρετούν σκοπιμότητες αλλά γιατί πιστεύω στην ρήση του J. K. Galbraith. «Η μόνη λειτουργία των οικονομικών προβλέψεων είναι ότι κάνουν την αστρολογία να φαίνεται αξιοπρεπής». Σχετικά όμως με το ΔΝΤ δεν πρόκειται περί αυτού.

Το ΔΝΤ δεν έκανε λάθος. Όπως δεν έκανε λάθος στη Χιλή, στις Φιλιππίνες, στην Αργεντινή, στη Βραζιλία κ.λπ. Όπως δεν έκαναν λάθος και οι οίκοι αξιολόγησης, το trio inferno (τριάδα κόλαση) των Moody΄s, S&P και Fitch, όταν πχ λίγο πριν την πτώχευση της Lehman Brothers την αξιολογούσαν με Α, Α2 και Α+. Ή όταν έδιναν στο 93%(!!!) των στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης (subprimes) άριστα (ΑΑΑ). Ή όταν το trio inferno αναβάθμιζε(!!) την πιστοληπτική ικανότητα της Ισλανδίας δύο μόλις μήνες πριν η χώρα καταρρεύσει.

Είναι να σα να λέμε ότι έκανε λάθος ο νεοφιλελευθερισμός κι απέτυχε. Γιατί πέτυχε; Θα ρωτήσει εύλογα κάποιος και στην ερώτηση αυτή κρύβεται όλη η ουσία. Διότι πράγματι οι ολέθριες επιπτώσεις της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας στους λαούς, πιστοποιούν με τον καλύτερο τρόπο πως ο νεοφιλελευθερισμός απέτυχε παταγωδώς. 

Απέτυχε όχι μόνο με «αντίπαλα» κριτήρια αλλά ακόμα και μ’ αυτά που ο ίδιος είχε θέσει. Για την ανάπτυξη, για την ορθολογικότερη διάχυση του πλούτου, για την ευημερία κ.λπ. Απέτυχε αλλά παραμένει κυρίαρχος. Ένα ιστορικό παράδοξο που ο Colin Crouch αποκαλεί «Ο περίεργος μη θάνατος του νεοφιλελευθερισμού»[2]. Σε τι όμως απέτυχε; Κι εδώ είναι η καρδιά του ζητήματος.

Απέτυχε στους διακηρυγμένους στόχους που ο ίδιος είχε θέσει. Αλλά πέτυχε και συνεχίζει να επιτυγχάνει στους MH διακηρυγμένους (τους ανομολόγητους) στόχους που είχαν θέσει οι οικονομικές ελίτ των κρατών, όταν τον υιοθετούσαν από την εποχή των Thatcher, Reagan. Για την ολιγαρχία του πλούτου ήταν και παραμένει το «απόλυτο εργαλείο». Η οικονομική (και πολιτική) δύναμη που απέκτησαν σε μόλις 40 χρόνια είναι απίστευτη. Δεν υπάρχει καν μέτρο σύγκρισης στη μακρά ιστορία του καπιταλισμού.

Ακριβώς το ίδιο ισχύει και με τα «λάθη» του ΔΝΤ τα οποία είναι στο πολλαπλάσιο «λάθη» της ευρωζώνης (Eurogroup, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κ.λπ.), αφού οι ταγοί της ευρωζώνης  αποδέχονταν τα «λάθη» του ΔΝΤ και τα υιοθετούσαν. Κάτι που συνεχίζουν να κάνουν. Γι’ αυτά όμως τα «λάθη» της «δικιάς μας» ευρωζώνης μούγκα στη στρούγκα. Αρκετά με το παραμύθι των «λαθών» του ΔΝΤ και όσων συνεχίζουν να παραμυθιάζουν μ’ αυτά.

Το πρόγραμμα απέτυχε στους διακηρυγμένους στόχους του. Όμως επιτυγχάνει στους ΜΗ διακηρυγμένους στόχους που ήταν και παραμένουν η φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και αυτή καθαυτή η ύφεση. Αυτοί ήταν οι ανομολόγητοι στόχοι. Τα κύρια εργαλεία της βίαιης προσαρμογής της ελληνικής κοινωνίας.  Δηλαδή, η εσωτερική υποτίμηση και ο υπολογισμός της ύφεσης δεν ήταν το λάθος, όπως ψευδώς διατείνονται, αλλά το μέσο για τη φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας και την βίαιη προσαρμογή.

Οίκοι και ΔΝΤ δεν είναι παρά οι ντελάληδες και προαγωγοί της ολιγαρχίας του πλούτου. Δεν αναλαμβάνουν και δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη για τις εκτιμήσεις τους ούτε βέβαια ελέγχονται από οποιονδήποτε γι’ αυτές. Δείτε πχ την Ελλάδα. Το ΔΝΤ ομολογεί τα λάθη του που οδήγησαν τη χώρα και τον λαό της στην καταστροφή. Ε και; Σάμπως θα δώσει λογαριασμό; Άλλωστε, οι εκτιμήσεις ΔΝΤ και οίκων δεν χρειάζεται να είναι καν σωστές. Έτσι κι αλλιώς δεν εκφράζουν παρά μόνο την υποκειμενική τους άποψη. Επιπλέον για τις αξιολογήσεις και εκτιμήσεις, οίκων και ΔΝΤ, υπάρχει ένα κρίσιμο ερώτημα.

Πως κάνουν τις αξιολογήσεις τους; Πχ οι οίκοι αξιολόγησης κάνουν κάποια δική τους (αυθεντική) επιστημονική έρευνα (εργασία) παίρνοντας υπόψη ΟΛΑ τα δεδομένα της χώρας που αξιολογούν; ΟΧΙ βέβαια. Δύο τρεις αναλυτές (μαζί με τους βοηθούς τους) χρησιμοποιούν δημοσιευμένα δεδομένα, επίσημα και μη, του κράτους και με βάση αυτά κάνουν την εκτίμησή τους. Καμιά δική τους επιστημονική έρευνα, καμιά δική τους εργασία.

Αυτή η εκτίμηση περνά στη συνέχεια από μια επιτροπή (5 – 10 ατόμων) και έτσι προκύπτει η θέση του οίκου αξιολόγησης και η βαθμολογία της χώρας. Αυτή η θέση εμφανίζεται στη συνέχεια ως de facto σωστή. Δηλαδή, αφού το είπε ο οίκος είναι εξ ορισμού μια επιστημονικά σωστή ανάλυση. Με το ΔΝΤ τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα αφού εκεί έχουν το κρεβάτι του Προκρούστη (που θυμίζω ήταν ληστής).

Στην Προκρούστειο κλίνη οφείλουν να προσαρμοστούν από Χιλή, Αργεντινή και Βραζιλία μέχρι Φιλιππίνες και Ελλάδα. Τι κι αν πρόκειται για ανομοιογενείς χώρες, λαούς και οικονομίες. Θα προσαρμοστούν στο «κρεβάτι» των νεοφιλελεύθερων προσταγμάτων του ΔΝΤ. Εκτός αν φαντάζεται κάποιος πως το ΔΝΤ για να συντάξει τις προτάσεις του, πχ για την Ελλάδα το 2010, έστειλε τον Τόμσεν και την ομάδα του που αφού μελέτησαν για κάνα μήνα την πραγματικότητα της χώρας αποφάνθηκαν για πολλαπλασιαστές κ.λπ.
ΔΝΤ και οίκοι αξιολόγησης με τους «χρησμούς» τους λειτουργούν προκυκλικά. Δηλαδή, κρίνουν (πχ) την Ελλάδα με κριτήριο τα συμφέροντα της Ελλάδας; Αστεία πράματα. Κρίνουν με βάση τα συμφέροντα του παρασιτικού κεφαλαίου που εξυπηρετούν. Έτσι απομονώνουν τα αδύνατα σημεία της ελληνικής οικονομίας τα οποία και υπερβάλουν.

Μα δεν έχει αδυναμίες η ελληνική οικονομία (και γενικότερα η Ελλάδα); Βεβαίως έχει και τις ξέρουμε. Όμως, το προφανές ερώτημα είναι: Δεν έχει και θετικά; Φυσικά και έχει όπως κι όλες οι χώρες.

Αυτά όμως σκόπιμα αποσιωπούνται (όπως κάνει το ΔΝΤ με τις θετικές επιδόσεις του 2016). Έτσι όμως λειτουργούν ως «όχημα» που προκαλεί ένταση, υπονομεύει την έξοδο από την κρίση και τελικά εμποδίζει την επίλυσή της.

Κι όχι μόνο παρεμποδίζουν την επίλυση της κρίσης αλλά συντελούν στην όξυνση και διαιώνισή της. Κάποιοι θα πουν: «Μα οίκοι και ΔΝΤ δεν υπάρχουν για να επιλύουν κρίσεις». Απόλυτα σωστό αφού αυτό υπάγεται στην σφαίρα της πολιτικής. Μήπως όμως οι οίκοι και το ΔΝΤ υπάρχουν για να πυροδοτούν, για να οξύνουν τις κρίσεις και επιπλέον για να παρεμποδίζουν την επίλυσή τους;

Είναι γεγονός πως για την κατάσταση της Ελλάδας, πρωτίστως δεν φταίνε οίκοι και ΔΝΤ. Όμως οι «χρησμοί» τους δεν βοηθούν στην επίλυση δίνοντας μια σωστή και αντικειμενική εικόνα. Όπως σωστά είχε πει ο Γάλλος επίτροπος του χρηματοπιστωτικού τομέα της ΕΕ Μισέλ Μπαρνιέ: «Δεν προκαλεί το θερμόμετρο τον πυρετό, όμως αυτό πρέπει να λειτουργεί σωστά για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τον πυρετό».

Παρενθετικά, η Ελλάδα δεν έφτασε στη κατάσταση που όλοι ξέρουμε γιατί είχε κρίση υπανάπτυξης. Αυτό που είχε είναι κρίση του μοντέλου ανάπτυξης και των πολιτικών επιλογών που το στήριξαν. Η κρίση υπήρχε και πριν το ευρώ αλλά ΝΔ και ΠΑΣΟΚ την αντιμετώπιζαν με διαδοχικές υποτιμήσεις της δραχμής που για λίγο κουκούλωναν το πρόβλημα.[3] Οι στρεβλώσεις αυξάνονταν και μαζί τους τα απίστευτα κέρδη της οικονομικής ελίτ.

Κοντολογίς, προϋπήρχαν οι αντικειμενικοί παράγοντες που θα οδηγούσαν σε κρίση τη χώρα. Δηλαδή, η ενδογενής κρίση έτσι κι αλλιώς θα εκδηλωνόταν γιατί η συγκάλυψή της είχε φάει τα ψωμιά της. Αυτή είναι η κληρονομιά των ηγεσιών ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Δική τους συνειδητή επιλογή νεοφιλελεύθερου μοντέλου ήταν η μετατροπή της χώρας σε αποικία χρέους. Μ’ αυτούς χάσαμε πάρα πολλά απ’ αυτά που καθορίζουν την ανεξαρτησία μας ως χώρα και όχι με τον Τσίπρα.

Σήμερα το παίζουν οσίες παρθένες και ζητάνε και τα ρέστα. Σε ένα κρεσέντο ανευθυνότητας και δημαγωγίας Μητσοτάκης κ.λπ. όχι μόνο προσεύχονται για νέα αδιέξοδα αλλά κάνουν τάματα στον «άγιο Σόϊμπλε». Πλήρης αδιαφορία για τη χώρα και τους πολίτες της. Γι’ αυτούς, εις οιωνός άριστος η επάνοδος στην κυβερνητική εξουσία.

Για ν’ αποτελειώσουν αυτό που άρχισαν και να μπορούν να πουν στους «Σόϊμπλε»: Ιδού οι υπήκοοί σας. Αυτό είναι το κυρίως γεύμα που ονειρεύονται. Μια χώρα υπηκόων με τους ίδιους απλώς να διαγκωνίζονται στην μεγαλύτερη υπόκλιση και στην καλύτερη προφορά του «yes man».  Κάποια στιγμή η Ιστορία θα τους γράψει στις μαύρες σελίδες της και μ’ αυτό κλείνω την παρένθεση.

Κλείνοντας και το άρθρο θα θέσω κάποια ερωτήματα, ας πούμε τροφή για σκέψη, τα οποία ΚΑΙ λόγω Τραμπ είναι επίκαιρα. Κατ’ αρχάς να θυμίσω πως η ΕΕ είναι μια «χώρα» με σχεδόν διπλάσιο αριθμό κατοίκων από τις ΗΠΑ και με ΑΕΠ μεγαλύτερο των ΗΠΑ (ΕΕ 16,5 τρις $, ΗΠΑ 14,5 τρις $).

Γιατί άραγε η ΕΕ δεν έχει ούτε έναν «δικό της οίκο» αξιολόγησης αλλά ούτε και το «δικό της ΔΝΤ»; Δεν είναι περίεργο; Και μήπως γίνεται ακόμα πιο περίεργο αν σκεφτείτε ότι την ιδέα για «ευρωπαϊκό ΔΝΤ» την έριξε ο Σόϊμπλε ήδη από το 2010;

Αν πράγματι αύριο η ΕΕ αποκτήσει «δικό της οίκο» και «δικό της ΔΝΤ» (μια ιδέα που συζητείται είναι η μετεξέλιξη του ESM), τι αρμοδιότητες θα έχουν αυτά τα «σπίτια» και το σπουδαιότερο πως θα ωφεληθούν οι ευρωπαϊκοί λαοί απ’ αυτά;
Οι απαντήσεις στο επόμενο.
 
Παραπομπές.
[1] Πχ. ο π. επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Olivier Blanchard ομολογεί: «Τα λάθη των προγνωστικών ανάπτυξης και οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές» (στην 43σέλιδη έκθεσή του με αυτόν τον τίτλο). Το γαλλικό περιοδικό Marianne γράφει σχετικά: «Το ΔΝΤ και μαζί του το σύνολο των Ευρωπαίων ηγετών, των υπουργών οικονομίας, της Κομισιόν και της ΕΚΤ, έκαναν σοβαρό λάθος στους υπολογισμούς τους. Υποτίμησαν τις καταστροφικές συνέπειες των πολιτικών λιτότητας που επέβαλαν στα υπερχρεωμένα κράτη».
[2] Colin Crouch, «The Strange Non-Death of Neo-Liberalism».
[3] Θυμίζω πως από το 1974 ως την είσοδο της χώρας στο ευρώ, γινόταν υποτίμηση της Δραχμής με μέσο όρο 11% το χρόνο(!!) και βέβαια η υποτίμηση είναι η πλέον επίσημη ομολογία αποτυχίας της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής και του μοντέλου ανάπτυξης.